Συμμετείχαμε σε ένα πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σχετικό με τις μεθόδους και τα αποτελέσματα της βιοκαλλιέργειας στην Ελιά και το Αμπέλι.
Με την επιλογή του θέματος αυτού θέλαμε να εκφράσουμε το σεβασμό μας προς το φυσικό περιβάλλον, το ενδιαφέρον και την αγωνία μας για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας αλλά και το δικαίωμά μας να καταναλώνουμε ποιοτικά και υγιεινά προϊόντα.
Το θέμα μας έδωσε τη δυνατότητα να εργαστούμε ομαδικά τόσο για τη θεωρητική προσέγγιση και έρευνα, όσο και για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων.
Σχετίζεται άμεσα με τις αγροτικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή μας από τους προγόνους μας εδώ και αιώνες, αλλά και από τους γονείς και τους συγγενείς μας, σήμερα.
Έχει πολλαπλές περιβαλλοντικές, βιολογικές, οικονομικές, πολιτιστικές και κοινωνικές διαστάσεις, ισχυρά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η Βιολογική γεωργία προσπαθεί να συνυπολογίσει όλους αυτούς τους παράγοντες. Αντιμετωπίζει το περιβάλλον, όλες τις μορφές ζωής σε αυτό αλλά και τους αβιοτικούς παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητά του με ιδιαίτερο σεβασμό. Αναγνωρίζει τις αμοιβαίες σχέσεις ωφέλειας ανάμεσα σε όλα τα όντα. Από τους μονοκύτταρους οργανισμούς, τα φυτά και τα ζώα, μέχρι τον άνθρωπο.
Στόχος της Βιολογικής καλλιέργειας είναι η παραγωγή υγιεινών προϊόντων με νοστιμιά αλλά και μεγάλη θρεπτική αξία. Αποκλείει την αδιάκριτη χρήση χημικών ουσιών και φυτοφαρμάκων με ανεξέλεγκτα αποτελέσματα, αναζητά λύσεις για την υποστήριξη της γονιμότητας των εδαφών αντιγράφοντας διαδικασίες που η ίδια η φύση έχει αναδείξει, και υπερασπίζεται την υγεία και αποδοτικότητα των καλλιεργειών με τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας.
Αντιλαμβανόμενοι ότι τα τελευταία χρόνια κάτι δεν πάει καλά, αποφασίσαμε και βάλαμε στόχο, να διερευνήσουμε και να κατανοήσουμε τις διαστάσεις του προβλήματος και να πάρουμε την ευθύνη της ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης αλλά και ενεργοποίησης των συμμαθητών μας, των καθηγητών μας, των γονέων, των αγροτών, των καταναλωτών και των κοινωνικών φορέων του τόπου μας.
Γρήγορα καταλάβαμε ότι το θέμα μας δεν έχει μόνο τοπικό χαρακτήρα. Υπερβαίνει τα όρια του Δήμου, του Νομού, της Χώρας μας. Έχει Παγκόσμια διάσταση με τοπικές ιδιαιτερότητες. Αφορά και επηρεάζει τον καθένα μας ξεχωριστά και απαιτεί συλλογική αντιμετώπιση.
…Βροχή οι Απορίες μας, τα ερωτήματά μας.
Τι είναι αυτό που μπορεί να ενώσει τον αγρότη παραγωγό, τον καταναλωτή, τον τεχνοκράτη, τον ιδεολόγο, τον έμπορα, τον επιστήμονα, την νοικοκυρά;
Πότε και πως θα μπορέσει να γίνει αυτό;
Είναι εύκολο;
Συνεργάτες σε αυτή την πρόκληση, οι υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λευκάδας, ο Δήμαρχος Απολλωνίων και οι υπηρεσίες του Δήμου, οι Γεωπόνοι της Διεύθυνσης Γεωργικής Ανάπτυξης, Ιδιώτες Γεωπόνοι, Βιοκαλλιεργητές και μέλη της Οικολογικής Πρωτοβουλίας Λευκάδας.
Εργαλείο μας ένα τετρασέλιδο ερωτηματολόγιο που διαμορφώσαμε.
Με αυτό συγκεντρώσαμε τη γνώση, την εμπειρία και την πρακτική των κατοίκων της περιοχής μας. Αξιοποιήσαμε τις απαντήσεις τους για τις παραδοσιακές και σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας, τα προβλήματα, τις ανάγκες τους, την αποδοτικότητα των καλλιεργειών, την ανάπτυξη, την επιβίωσή τους, την ποιότητα των προϊόντων και τις επιπτώσεις των καλλιεργητικών μεθόδων στον αγρό, το περιβάλλον, την υγεία και την ποιότητα της ζωής μας.
Εξαιρετικά χρήσιμη και ευχάριστη η επίσκεψη και οι πληροφορίες που συγκεντρώσαμε στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αράχθου. Η ευρύτερη περιοχή μας διαθέτει ένα σπάνιο φυσικό πλούτο που πρέπει να διασώσουμε. Το έδαφος, τα υπόγεια και επιφανειακά νερά, η θάλασσα, η ατμόσφαιρα, είναι αποδέκτες του πολιτισμού μας και οι επιπτώσεις είναι ολοφάνερες τόσο στην άγρια ζωή που φιλοξενούν όσο και σε εμάς.
Το ίδιο κατατοπιστική ήταν η ενημέρωση και η συζήτηση που έγινε με την επίσκεψη των επιστημόνων της υπηρεσίας Γεωργικής Ανάπτυξης στο σχολείο μας. Οι ερωτήσεις, οι αμφισβητήσεις και οι απορίες που διατυπώθηκαν και απαντήθηκαν έδειξαν με σαφή τρόπο το μέγεθος του προβλήματος καθώς και την ανάγκη ύπαρξης λύσεων που μπορούν να συνδυάσουν τα οικονομικά οφέλη της αγροτικής παραγωγής με την ποιότητα της διατροφής μας, την υγεία, τη διαφύλαξη και ανάπτυξη του Περιβάλλοντος.
Αυτό που δεν έγινε φανερό ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα γίνουν όλα αυτά….
Ποιος έχει την ευθύνη, ποιος θα βοηθήσει, ποιος θα ενημερώσει και θα εκπαιδεύσει τους πολίτες ? παραγωγούς ή καταναλωτές, ποιος θα σηκώσει το βάρος του κόστους των αλλαγών που απαιτούνται;
Εδώ αρχίζει και φαίνεται η αξία και ο ρόλος του σχολείου σε μια τέτοια μακροχρόνια πορεία αλλαγών αλλά και η προσωπική ευθύνη καθενός από εμάς…
Αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας και στην αυλή του σχολείου μας σε ειδικό κάδο κομποστοποίησης που προμηθευτήκαμε, επιβεβαιώνουμε τα οφέλη της φυσικής διαδικασίας. Την ανακύκλωση όλων των θρεπτικών στοιχείων του οικοσυστήματος και την επαναξιοποίησή τους για εμπλουτισμό (λίπανση δηλαδή) εδαφών που καλλιεργούνται. Αξιοποιήσαμε τα πεσμένα φύλλα, τα αγριόχορτα από τον καθαρισμό της αυλής, τα περισσεύματα από το κολατσιό μας και με τη βοήθεια μικροοργανισμών σε μικρή ποσότητα χώματος τα μετατρέψαμε σε πολύ χρήσιμο οργανικό λίπασμα.
Στη φύση τίποτα δεν είναι σκουπίδι. Όλα τα προϊόντα της χρειάζονται και καθορίζουν την ποιότητά της. Την ίδια αντίληψη πρέπει να έχουμε και στους καλλιεργούμενους αγρούς εφαρμόζοντας μεθόδους που ενισχύουν τη γονιμότητά τους, και δεν τους αποδυναμώνουν.
Τα μηνύματα όμως από την έρευνα αυτή που κάναμε καθ’όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και κυρίως από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων δεν είναι ευχάριστα. Όλοι έχουν αντιληφθεί τα προβλήματα και εκφράζουν φόβους για το μέλλον. Η γονιμότητα των χωραφιών μειώνεται, το κόστος της παραγωγής μεγαλώνει και κατά συνέπεια αυξάνονται και οι τιμές των προϊόντων. Οι καταναλωτές δεν είναι ευχαριστημένοι με την ποιότητά τους και εκφράζουν φόβους για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία μας. Επιβεβαιώσαμε αυτό που συχνά βλέπουμε όλοι μας: οι συσκευασίες από τα αγροχημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα πεταμένες στις σούδες και τις ρεματιές. Τα μέτρα προφύλαξης κατά τη χρήση τους σχεδόν ανύπαρκτα. Οι κανόνες ασφαλείας και οι χρονοδεσμεύσεις για τη συγκομιδή των προϊόντων ελάχιστα εφαρμόζονται.
Ταυτόχρονα όμως, η ζήτηση υγιεινών, νόστιμων αγροτικών προϊόντων συνεχώς αυξάνεται. Αναπτύσσονται σιγά σιγά μικρής έκτασης βιοκαλλιέργειες κυρίως για προσωπική ? οικογενειακή χρήση.
Ίσως η αλλαγή νοοτροπίας και πρακτικής δεν είναι τόσο κοντά, μα σίγουρα χρειάζεται τη δική μας βοήθεια για να πραγματοποιηθεί.
Η επόμενη γενιά των παραγωγών και καταναλωτών, εμείς δηλαδή, πρέπει να βαδίσουμε σταθερά στο δρόμο της διαφύλαξης του περιβάλλοντος και της ποιότητας της διατροφής μας. Στην ανάπτυξη αποτελεσματικών και επωφελών βιολογικών καλλιεργειών στην Ελιά, το Αμπέλι αλλά και τα υπόλοιπα αγροτικά προϊόντα.
Δείτε την παρουσίασή μας:
Συντονιστές του Προγράμματος οι εκπαιδευτικοί Παπαγεωργίου Νικόλαος, Μούλια Θάλεια και Μαραγκάκης Μιχαήλ.
