Στιγμές από την επίσκεψή μας στο Πνευματικό Κέντρο Λευκάδας για την παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης “η φόνισσα” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη…
Λίγα λόγια για το έργο…
Η Φόνισσα είναι νουβέλα του συγγραφέα Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Πρόκειται για το δεύτερο συγγραφικό έργο του και θεωρείται ένα από τα κορυφαία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Είναι γραμμένο στην καθαρεύουσα και αποτελείται συνολικά από 17 κεφάλαια. Η πλοκή του έργου εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα, τη Σκιάθο.
Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας είναι η Φραγκογιαννού, μία ηλικιωμένη χήρα, η οποία έζησε μια βασανισμένη ζωή ως παιδί, ως σύζυγος, ως μητέρα και ως γιαγιά, μαθημένη πάντα να υπηρετεί χωρίς αντιρρήσεις τους ανθρώπους του περιβάλλοντός της. Η πείρα τής δίδαξε ότι η ζωή για μια γυναίκα είναι γεμάτη βάσανα και η θεωρία της ήταν ότι η γέννηση ενός κοριτσιού δεν φέρνει παρά δυστυχία, όχι μόνο στο ίδιο το παιδί, αλλά και στην οικογένειά του, ιδίως αν είναι φτωχή.
Ένα βράδυ καθώς ξενυχτάει στην κούνια της άρρωστης νεογέννητης εγγονής της, περνούν απ’ το μυαλό της όλες οι δύσκολες στιγμές της ζωής που έζησε. Το μυαλό της θολώνει και σκοτώνει το βρέφος προκαλώντας του ασφυξία, ενώ ο θάνατος θεωρείται από τον γιατρό φυσιολογικός. Αν και αρχικά νιώθει τύψεις, κατά βάθος δεν μετανιώνει για την πράξη της. Αντίθετα, τής γίνεται έμμονη ιδέα ότι η μοίρα την έχει τάξει να σώσει τον κόσμο απαλάσσοντάς τον από μικρά κορίτσια. Τα επόμενα εγκλήματά της έχουν για θύματα τρία μικρά αθώα κοριτσάκια, χωρίς πλέον καθόλου τύψεις, αλλά και χωρίς να είναι σε θέση να συνειδητοποιήσει το κακό που έχει κάνει. Η χωροφυλακή την υποψιάζεται και αποφασίζει να τη συλλάβει, με αφορμή όμως ένα έγκλημα που δεν έχει διαπράξει. Ένα κοριτσάκι πνίγηκε μέσα σ’ ένα πηγάδι και κοντά του βρισκόταν η Φραγκογιαννού. Αν και ευχήθηκε να πνιγεί το παιδί, η ίδια ποτέ δεν το έσπρωξε. Στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τους χωροφύλακες, η Φραγκογιαννού αποφασίζει να καταφύγει στο ερμητήριο ενός ασκητή και να του εξομολογηθεί τα αμαρτήματά της. Τη στιγμή όμως που προσπαθεί να ξεπεράσει ένα στενό πέρασμα, η παλίρροια την προλαβαίνει και η γερόντισσα πεθαίνει, ανάμεσα στην ανθρώπινη και τη θεία δίκη. (Πηγή: Wikipedia)
Εμείς και ο Παπαδιαμάντης (σημείωμα του Σκηνοθέτη):
Αυτός ο λιτός Ιερομόναχος του λόγου και της σκέψης. Αυτός ο μοναδικός δάσκαλος των Ελληνικών Γραμμάτων που ο ίσκιος του σκεπάζει και οδηγεί τη φαντασία μας μετατρέποντάς την σε εικόνες και έννοιες που οδηγούν τον άνθρωπο σε διαλείμματα υψηλής αισθητικής. Η «Φόνισσα» μετατρέπει τον κοινωνικό της τρόμο σε πράξεις παράλογης δικαιοσύνης, ακολουθώντας τις εσωτερικές της φωνές και τα αισθήματα περί δικαίου, για το τέλος μιας άθλιας καθημερινότητας των ταπεινών και κατατρεγμένων γυναικών. Η «Φόνισσα», αυτή η γυναίκα σύμβολο, η πολυσυζητημένη ηρωίδα του «κυρ Αλέξανδρου», εγκαταλείπει τον μάταιο αγώνα της για Λύτρωση και παραδίδεται στο «Ύδωρ το Εξιλαστήριον», όπως το χαρακτηρίζει ο Παπαδιαμάντης, βρισκόμενη στο μέσον της Θείας και της Ανθρώπινης Δικαιοσύνης.
